Trima mladi юnaci
Vino piяt tri mladi юnaci,
vino piяt Kočani derveni,
vino pile za devet godini,
zaptisale Kočani derveni,
zaptisale morskite skelina,
kaй щo vъrvit carevoto azno,
щo mu odit ot vera risяncka.
Koй ke bidat tri mladi юnaci?
Pъrvo beše Marko ot Varoša,
a drugьo Яnkula Budimec,
trekьo beše malečok Sekula.
Tie na caro doodok ne puщaa,
щo mu odi ot vera risяncka.
A щo beše cara ot Stambola,
toй mi liči tri mladi telяli,
tri telяli niz tri grada dobri -
pъrvi telяl vo grada Stambola,
vtori telяl vo grada Soluna,
a trekio niz grada Sofiя;
da se beri mnogu turcka voйska -
ke 'i bie tri mladi юnaci.
Se sobrali odži, efendii,
se sobrali po turcki kavina,
megю sebe lakъrdii činat:
- Al čuete, odži, efendii,
aй da oйme vo grada Stambola,
nie caro da go naučime,
da ne beri mnogu turcka voйska,
da ne 'i bie tri mladi юnaci.
Tie ne sa tri mladi юnaci,
tuku mi sa tri mladi kralei -
pъrvo mi e Marko ot Varoša,
a vtorьo Яnkula Budimec,
a trekьo malečok Sekula.
Tie so voйska ne se udiraat -
ke izяvnat konьi pelivani,
ke potъrgnat sabi ot nožnici,
seta voйska ke mu я potrošat,
živo caro v race ke go vatat,
ke go mačat na živa života,
ke mu sečat noze do kolena
i beli mu race do ramena,
ke mu vadat oči ot glaata.
Tuku nie caro da go naučime
tembiv da stori na vera risяncka,
golem tembiv za trista godini -
ni da se ženat, ni da se mažat,
ni na Velikden na zakon da odat,
kako tie adet щo imaat;
ni pa dete malo da se kъrsti -
site tie ke se izpoturčat.
Bog 'i ubil odži, efendii!
Otidoa vo grada Stambola,
tie caro mi go nauča;
- Čestit care, žežko sonce naše!
Nemoй da beriš mnogu turcka voйska,
da 'i bieš tri mladi юnaci -
tie ne sa tri mladi юnaci,
tuku mi sa tri mladi kralei.
Tie so voйska ne se udiraat -
ke izяvnat konьi pelivani,
ke potъrgnat sabi ot nožnici,
seta voйska ke ti я potrošat,
živo v race tebe ke te vatat,
ke te mačat na živa života,
ke ti sečat noze do kolena
i beli race, care, do ramena,
ke ti vadat oči ot glaata.
Tuku, care, da te naučime,
tembiv da storiš na vera risяncka,
golem tembiv za trista godini -
ni da se ženat, ni da se mažat,
ni na Velikden na zakon da poйdat,
kako tie adet щo imaat;
ni pa dete malo da se kъrsti -
site, care, ke se izpoturčat!
Koga beše nedela Lazara,
se sobraa do trista devoйki,
ke mi odat na voda studena,
megю sebe tie si velea:
- Al čuete, momi, em devoйki!
Eve sme sega tamam za maženьe,
kaй ke čekame do trista godini,
beli pletenki ke si zapletime,
momčinяta bradi ke izpuщat,
ke izpuщat duri do poяsi.
Aй da oйme vo grada Stambola
nie na caro da mu se molime -
izim da dai cara ot Stambola,
da igrame nedela Lazara,
na Velikden site se turčime.
Otidoa pri cara silnego,
tie caru togaй se molea:
- Čestit care, žežko sonce naše!
Nie, care, ke ti se molime -
izim daй ni, care ot Stambola,
da igrame nedela Lazara,
na Velikden site se turčime.
Izim dade cara ot Stambola,
si igrale nedela Lazara.
Koga beše na Velйa sabota,
'i zatvori v stambolcka džamiя,
izutrina pъrv den e Velikden,
car ke turči do trista devoйki.
Tamu se sgodi kralo ot Budima,
čulo kralo, dobro mi razbralo,
bъrgo tъrčat na ramni dvoroi,
uщe ot porti kralo mi vikaše:
- Bъrgo, vnuče, Dete Eliverče!
Bъrgo tъrčaй v dolzi konюšnici,
da otberiš do devet atoi,
duri ferman az da ti napišam,
ti da poйdiš vo grada Varoša
kaй onega Marka Varošliя,
da mu daiš belata fermana.
Car ke turči do trista devoйki,
naša vera toй ke izpogani.
Ako konьi, čudo, popukaat,
bъrgo odi vo grada Varoša.
Koga poйde Dete Eliverče,
koga poйde vo grada Varoša,
osum konьi pod nego puknale.
A щo beše Dete Eliverče,
mi zastana na vitite porti,
dvaž kluknuva, tri pati viknuva:
- Otvori mi, mili vuйko Marko!
Bъrgo tъrčat mlada Markoica,
viti porti taя 'i otvori;
koga gleda Dete Eliverče,
nače gъrlo Dete da mi veli:
- Mila vuйno, mlada Markoice!
Щo Markoi dvorьe ogъrdele?
Izgovori mlada Markoica:
- Čuй me mene, Dete Eliverče,
eve ima do devet godini,
sum go čula, ne sum go videla -
toa bilo v Kočani-derveni.
Veйke Dete niщo ne mi reče,
tuku vrati konя pelivana,
bъrgo tъrčat v Kočani-derveni.
Tamu mi e Marko ot Varoša,
tamu mi e Яnkula Budimec
i so nego Sekula malečok -
bъrgo tъrčat Dete Eliverče,
i taя konя pod nego puknala.
Malo dete na noze mi tъrčat,
ot noze mu skorni se skinale,
ot noze mu cъrni kъrvi tečat,
padna Dete vo treva zelena,
piщit Dete kako zmiя luta,
щo mi puщi tankite glasei:
- Čuй me mene, mili vuйko Marko!
Ti kaй da si, sega ovde da si,
oti mlado, vuйko, zaginuvam.
Kako Marko vino щo pieše,
tanki glasi mi se zasluša,
nače gъrlo Marko da sboruva:
- Čuй me mene, malečok Sekula,
я яvni go Šarca pelivana
i izlezi po beli drumoi -
alaйlem ide Dete Eliverče.
A щo beše malečok Sekula,
časo яvna Šarca pelivana,
odi, odi po beli drumoi,
mi go naйde Dete Eliverče,
mi go naйde vo treva zelena
i go vati za raka desnica,
si go fъrli zad sebe na konьo,
go otnese v Kočani-derveni.
A щo beše Dete Eliverče,
si posigna vo svileni pazui
i izvede belata fermana,
mu я dade na vuйka si Marka.
A щo beše Marko ot Varoša,
v leva raka dъrži beli ferman,
a v desnata mali čabur dъrži,
mali čabur - sedum oka;
Vino piet Marko, ferman pei,
kako vino Marko щo pieše,
roйno vino ot nos mu poteče.
Fъrli čabur na čestna tъrpeza,
щo mi bie race ot kolena,
duri pъrsti nemu popukale.
Solzi roni po beli obrazi,
časo ripa na noze юpački,
bъrgo tъrčat dolzi konюšnici,
toй raneše dvanaest atoi.
Nače gъrlo Marko da mu veli:
- Al čuete, dvanaest atoi!
Koй ke bidit ot site po юnak,
do polnokь Stambol da m'otnesi -
car ke turči do trista devoйki?
Site konьi glavi navedoa,
nema koйnя, щo da se navati,
a щo beše Marko ot Varoša,
toй mi poйde kaй stara kobilica.
Nače gъrlo Marko da e veli:
- Kobilice, milo dobro moe,
ali možiš v Stambol da me nosiš -
car ke turči do trista devoйki?
Pa mi veli stara kobilica:
- Čuй me mene, Marko stopanine!
Ti si raniš dvanaest atoi,
ti sa mladi tie vo vremeto -
tie možat Stambol da te nosat.
Eve ima dvaeset godini,
kako si me mene podvъrlilo -
az ne možam Stambol da te nosam.
Mi se vrati Marko, plačeeйki,
se obzъrna stara kobilica,
nače gъrlo taя da mu veli:
- Stopanine, Marko ot Varoša!
Donesi mi mene edno vedro,
edno vedro lюtica rakiя,
i donesi šinik bela pčenica.
Duri, Marko, ti da se naružaš,
i az dobro ke si se nazobam.
Veйke Marko mi se oslobodi,
e donese lюtica rakiя,
e donese belata pčenica.
Duri Marko юnak se naruža,
kobilica dobro se nazoba.
A щo beše Marko ot Varoša,
я izvede stara kobilica.
Izgovori stara kobilica:
- Čuй me mene, Marko stopanine!
Opaši me so devet kolani,
fъrli mi se na moite ramena.
Dobro Marko юnak я opaša,
я opaša so devet kolani,
e se fъrli юnak na ramena,
я potera po beli drumoi.
Ugreяla dzvezda Večernica,
pa mi veli Marko Varošanec: .
- Odi, konю, noze da ti kapnat,
al ne gledaš dzvezda Večernica.
Pa mi veli stara kobilica:
- Stopanine, Marko ot Varoša,
я izvadi si tvoя tanka riza,
prevъrzi si tvoite cъrni oči,
oti ke odam visoki planinьe,
da ne oči negde ti narasam.
A щo beše Marko ot Varoša,
si izvadi svoя tanka riza,
prevъrza si svoйte cъrni oči.
Pa mi veli stara kobilica:
- Ali čueš, Marko stopanine!
Я izvai si čatalli kamšiя.
Щo izvadi Marko čatalli kamšiя,
da я udri stara kobilica,
taя vati veйke preku trupa,
preku trupa visoki planinьe
do polnokя Stambol mi otide,
mi zastana stambolcka džamiя.
Nače gъrlo stara kobilica:
- Stopanine, Marko Varošliя!
Otvъrzi si tvoйte cъrni oči -
me načeka visoka planina,
da я vidiš koя e planina.
Togaй Marko oči si otvъrza -
koga gleda Marko ot Varoša,
ne mi bilo visoka planina,
tuku bila stambolcka džamiя.
Togaй sleze ot konьo na zemi,
e celiva dvete cъrni oči:
- Blaze tebe so tvoe юnašst'o;
ne e taя visoka planina,
tuku mi e stambolcka džamiя.
Vъrza konя za vrata džaminska.
Izgovori Marko Varošliя:
- Ali čueš, stara kobilice!
Az ke odam vo ladna meana
malku vino da si se napiяm,
ne ke puщiš živa diяniя,
oti džuvap mene ke mi daaš.
Koga beše toй den pъrv Velikden,
koga яsna zora se obzori,
ete ide cara ot Stambola,
kaй mi nosi odži, efendii
i mi nosi trista čoadari,
ke 'i turči do trista devoйki.
Koga gleda cara ot Stambola
za džamiя konя privъrzano,
togaй caro mi se dosetilo,
pa mi veli cara ot Stambola:
- Al čuete, mladi čoadari!
Aй odete po ladni meani
da vidite nekoй piяnica,
dobra konя щo mi privъrzalo.
Otidoa na ladna meana,
go naйdoa Marko ot Varsša,
kaй mi pie vino trigodišno,
pa mi velat trista čoadari:
- Aйde, Marko, car te vika tebe,
da si zemiš konя pelivana,
car ke turči do trista devoйki.
A щo beše Marko ot Varoša,
časo ripna na noze юnački,
časo doйde stambolcka džamiя,
otdaleku mi se poklonue:
- Čuй me mene, care ot Stambola!
Prosti mene do trista devoйki,
nemoй vera da ni izpoganiš.
- Bog te bilo, žolta bugarinu!
Я zemi si konя pelivana,
da ne vadam sabя ot nožnica,
da ti sečam glava ot ramena.
Togaй Marko caru se moleše:
- Izim daй mi, konя da si zemam!
A щo beše Marko ot Varoša,
щo si zede konя pelivana,
mu se fъrli konю na ramena,
časo potegna sabя ot nožnica -
devet pedi sabя vo širina,
dvanaeset pedi vo dolžina,
svъrte sabя nalevo-nadesno,
mi izseče trista čoadari,
živo vati cara ot Stambola,
mu preseče noze do kolena,
beli race duri do ramena,
mu izvъrte oči ot glaata
i go klade do voda studena,
go daruva dva dukata žolti.
Togaй Marko caru mu Beleše:
- Čestit care, žežko sonce naše!
Ako nekoй tebe te izpraša,
oto щo si taka ulišeno
i ti, čudo, nemu da prikažeš -
silum vera da ne se menua.
A щo beše Marko ot Varoša
'i izpuщi do trista devoйki,
'i daruva po eden žolti dukat.
- Al čuete, do trista devoйki!
Aй i vie Velikden činete.
A щo beše Marko ot Varoša,
toй mi vleze vo grada Stambola.
mi otide v carckite sarai,
malku azno, brate, mi popleni -
sedumdese toari sade suo zlato.
Mi otide Kočani-derveni,
mi sednale vo ladni meani,
da si piat vino trigodišno.
