Sedem юnaci i Arapin
Šetba šeta Marko Prilepčanec,
šetba šeta niz Kosovo pole,
tamo prave sedumdest manastir
bez vezirov i bez carev izan.
Ot tam oйde na široko Skopьe,
tamo fati manastir da pravi,
manastir pravi sveti Dimitriя.
Koga Marko napravi manastir,
mi se preču vo grada Stambola,
vo Stambula do Sultan Murata.
Sultan Murat si klade telяli.
Telяl liče niz grada Stambola:
- Dal čuete turci i raяte!
Щo nastanal Delibaša Marko,
щo mi set tiя čudbi ot nego!
Koй e юnak nad юnaka roden,
da go fatit Delibaša Marko,
živ do mene nego da donese,
ke mu dadam do tri lepe zemle;
ke mu dadam gora Kamenica,
ke mu dadam v Bosna Saraevo,
ke mu dadam seta Bosna kъrvava,
sade Marko živ da mi donese,
ako saka, oщe zemя davam!
Se naime eden Cъrn Arapin,
izpadna, pred cara se pokloni:
- Čestit, care, ot sega do veka!
Я sum vreden Marka živ da fatam.
Bog da biet zemite, щo davaš,
щo ne ragяt ni leb, ni pa vino,
taksaй, care, drugo щo ke taksaš!
Otgovore toй car Sultan Murat:
- Ke ti davam grada Stalakina,
щo povelяt Stalakin Todore;
ke ti davam grada Radomira,
щo povelяt ta stara Vlahina;
ke ti davam i grada Prilepa,
щo povelяt Kralevike Marko,
ke ti davam i Markov šaren kon,
ke ti davam bozdugan i sabя,
ke ti davam mlada Markovica,
Markovica so se mъžko dete.
Pa se svali Ctfniot Arapin,
pa se svali vo Stambol čaršiя,
pravo tegli na bezistendžii,
tamo kroit rubo kalugersko.
Ottam otide na kuemdžii,
ta napravi krъsti pozlateni,
na glavata kapa kalugerska,
na rъceto narъkvici zlatni,
si se stori cъrna kalugera,
pa otide vo grada Prilepa,
na Markovite težki porti;
vikna, čukna Cъrniot Arapin,
pa izpadna Markovata maйka,
neя pita kъd' e sin й Marko,
mu trebvalo popove, kalugeri,
po' airi izmet da mu činat.
Togaй reče Markovata maйka:
- Ne e tuka moйo sin Marko;
Marko pravi tamo lep manastir,
lep manastir sveti Dimitriя.
Kato mi nauči Cъrn Arapin,
stegna konьo so zlatni zengii
ta otide na Skopьe široko,
pravo tegle na lepi manastir,
pa zastana na cъrkvinska vrata,
provikna se Cъrna Arapina:
- A izpadni, Marko Kralevike!
Koga Marko s' obzъrna i vide:
- Ot boga da naйdiš, щo mi baraš,
щo mi baraš tuka Cъrn Arapin!
Togaй reče Cъrna Arapina:
- Ovedi se, Delibaša Marko,
ovedi se, nemoй greši duša!
Я ne sum ti Cъrna Arapina,
toku sum ti cъrna kalugera,
dur' ot čista gora Sveta-gora,
ot lep manastir, ot Hilendara;
ovedi se, nemoй greši duša;
pъrvo pop il' kaluger щo ide,
trebuva stopanot da izpadne,
da mu pee po edna molitva.
Togaй reče delibaša Marko:
- Ti se molam, otče, da me prostiš,
da me prostiš, я ne znam koй si!
Tog' izvade Cъrna Arapina,
mi izvade kniga ot pazuha
i я klava na Markova glava,
pa mi fati molitva da pee.
So desnata rъka kniga dъrže,
so levata rъka sindžir dъrže,
sindžir klade na Marka na gъrlo,
vъrza Marko za konьovo sedlo,
izvade go ot lepi manastir.
Piщi Marko kako lюta zmiя,
pa go doču aйdut Debel Novak,
izvikna na Novačica mlada:
- Odi skoro konьo da izsedliš,
da iztъrčam do široko Skopьe,
do manastir sveti Dimitriя.
Koga doйde aйdut Debel Novak,
koga glede Marko mi go nemat.
Stegna konьo niz Skopьe široko,
i mi bъrka Cъrna Arapina,
da otkine Marko Kralevikя.
Koga stigna Cъrna Arapina,
deka vleče Delibaša Marka,
deka vleče po studni kaldarmi,
provikna se aйdut Debel Novak:
- Kafpe eden, Cъrna Arapino!
Ne ti stigna яste щo яdiše,
pa si došol юnaci da faщaš,
mene vikat aйdut Debel Novak,
ot visoka Kačanina grada,
dali znaeš, Cъrna Arapino,
ako tъrgnam težka bozdugana,
ak' te udram megю dvete oči,
dvete oči ot glava ke skoknat,
ka e bel den, noke ke se storit.
Pa zavъrti Cъrna Arapina,
pa zavъrti derviško dervedže.
- Aйde, reče, aйdut Debel Novak,
aram da e kralstvo, щo kralюvaš,
kak' men Arapin ak' ne otepaš!
Mahna Novak težka bozdugana,
Cъrn Arapin bozdugan prečeka,
go prečeka na malkiot pъrst.
Togaй hvъrli,Cъrna Arapina,
hvъrli alka, fati Debel Novak,
ta gi stori dva dobri юnaka.
Pa fatiha dvata dobri kralя,
da si piщat kako lюti zmii.
Leli doču Novakovo dete,
Novakovo, Gruica voйvoda,
koga doйde u Skopьe široko,
tuva-tamo arapin da stignit
i go stigna na skopskite porti.
Provika se Gruica voйvoda:
- Kafpe eden, Cъrna Arapino!
Ne e, kafpe, Delibaša Marko,
ne e moйo tatko Debel Novak,
men me vikat Gruica voйvoda,
mъtna voda poroй kako nose,
taka tebe ke ponesam, bedo,
čekaй bozdugan ot mene na teb.
I Arapin podade dervedže,
pak Arapin na nišan zastana.
- Aйde, Gruйo, tebe da te vidam,
da te vidam щo юnašstvo imaš.
Nišan klade Arapsko koleno.
Koga hvъrli Gruica voйvoda,
koga hvъrli težka bozdugana,
go dočeka Cъrna Arapina,
go dočesa n' arapsko koleno,
hvъrli alka i mi fati Gruя,
ta gi stori tri dobri юnaka.
Piщat oni kako lюti zmii.
Leli doču po-maloto dete,
po-maloto aйdut Novakovo,
po-malogo Deli Tatomirče,
puщi konя niz Skopьe široko,
tuva-tamo Arapin da stigne,
mi go stigna dur nadvor ot Skopьe,
vonka do sedum sahate mesto.
Pa si vikna Deli Tatomirče:
- Nikakъv eden ti, Cъrn Arapin,
щo si došol kralevi da flщaš!
Pa podade derziško dervedže:
- Aйde, veli, Deli Tatomirče!
I я te znam i svetog te znaet,
щo юnašstvo tvoe sъrce imat,
kog' sedeše na Demir-kapiя,
n' ostaveše pile da prefrъkne,
a kamo li čovek da pomine,
a ti toga mošne strah imaše,
strah imaše ot goli derviši.
Da te vidam, Deli Tatomirče!
Pa zamahna težka topuzina,
go prečeka Cъrna Arapina,
go prečeka na levata rъka;
i nego mi v alka go zaklюči,
ta gi stori četir dobri kralя.
Arapin gi vleče po drumovi.
Piщat oni kako lюti zmii,
Leli doču Яnkula voйvoda,
voйvoda ot grada Šndina,
pa si яvna konя pelivana,
ta mi doйde na Skopьe široko.
Vide prazen manastir da stoe,
pobratima Marka mi go nemat.
Mu tekna ot' arapin go fati.
Koga vяhna konя podletoga,
ta izpadna ot Skopьe široko,
tuva-tamo arapin da stignit,
mi go stigna na široko Kosovo.
Provikna se Яnkula voйvoda:
- Stoi tamo, Cъrna Arapino!
Яzka sum ti Яnkula voйvoda,
mъtna voda reka kako nose,
taka tebe яz ke te ponosam!
A ka doču Cъrna Arapina,
pa zavъrti derviško dervedže,
aйd' i tebe, Яnkula voйvoda,
da te vidim, щo юnašstvo imaš,
aram da e kralstvo щo kralюvaš,
kak men Arapin ak' ne otepaš.
Kog' Яnkula mahna bozdugana,
go prečeka na levata rъka,
hvъrli alka i Яnkula fati,
ta gi stori pet dobri юnaka.
Piщat oni kako lюti zmii,
nih Arapin vleče po drumovi.
Koga mi doču Miloš Orgяnin,
Miloš Orgяnin ot Orgяna grada,
on ne odi na široko Skopьe,
preko pole i planini tegle,
da prevare Cъrna Arapina,
Miloš nego pitat, nego sakat.
Otdaleko mahna bozdugana:
- Dъrži, kafpe, Cъrna Arapino!
Щo si došol vo našata zemя?
Car caruva u Stambola grada,
a nie u našata ni zemlя,
mene me vikat Orgяnin Miloš!
Provikna se Cъrna Arapina:
- Aйde, Miloš, щo юnašstvo imaš,
aram da et men ako go otepaš!
Miloš mahna težka topuzina,
arapin podade dervedže,
nema dek da klade bozdugana,
tog' Arapin na težko se naйde,
bozdugan padna n' arapski gъrdi.
Hvъrli alka i Miloša fati
i gi stori šest dobri юnaci.
Piщat oni kako lюti zmii.
Neboto i zemяta se tresat,
dokraй zemя glasove se slušat,
kako щo gъrmi sveti Iliя,
taka ot kralьove glasove gъrmat.
Piщat oni kako lюti zmii,
leli doču Sekula detence,
Sekula e ot Budima grada,
Sekula Sokolovoto dete.
On voюva tokmo devet godin
na sultan Muratova voйska.
Koga beše sednal da večerя,
ot vratnici glasьe dostignaha
i provikna na negova lюba:
- Pъrva lюbo, mlada Sekulice!
Nemoй stoi, nemoй, lюbo, slušaй,
skor' osedlaй moя bъrza konя,
da izlezem niz pole široko,
devet godin zemя sum ostavil,
slušam vreva po široko pole,
Cъrn Arapin po pole mi šetat.
Dal' ot carot toй izan imat,
za da gazit moяta mi zemlя.
Osedlaй konя ot konюšnica.
Koga stana Sekulica mlada,
osedla mu konя šarenoga,
a Sekula opaša si sabя
i si zede težka bozdugana,
se prekrъsti sproti izhod slъnce,
Koga stъpna na zlatna zengiя,
se prehvъrli konю na ramena.
Sekulica mlada mu podade,
mu podade edna malka čaša,
koga čaša do oči poklopi,
izvikna se na negova lюba:
- Pъrva lюbo, ostani so zdravьe!
Pravo tegle na Skopьe široko,
na manastir sveti Dimitriя,
gleda tamo sam manastir stoe,
gleda čička mu Marka go nemat,
mu tekna ot' arapin go fati
i na site svetci se pokloni,
naй-poveke na sveti Dimitrя:
pa si vяhna konя krilatoga,
ka go puщi niz Skopьe široko,
ot kopita ogъn izvaduva,
preku glava iskri duri letat.
Koga izpadna ot Skopьe vonka,
togaй mi vele negov šaren kon,
so viskom na stopan prikažuva:
- Moй stopane, Sekula Detence!
Ako sakaš Arapin da stigneš,
na mene ti яko da se dъržiš,
я sum vreden Arapin da stignam.
Reč' i litna pod višnoto nebo,
tuva-tamo Arapin da stignit,
pa go stigna vo gora zelena,
pa se svali ot negova konя,
ta padna na zemlя gospodova,
pa si svali ot glavata kapa,
metane čine na nebo, na zemlя
i na site svetci red po redom,
naй-poveke na sveti Dimitrя.
- Ela, bože, ti mene pomoži,
mili bože i sveti Dimitrя,
Cъrn Arapin v rъka da si kladam!
Koga svъrši Sekula molitva,
si se hvъrli na kon na ramena,
pa go stigna Cъrna Arapina,
si go stigna vo zelena gora.
Provikna se Sekula detence:
- Drъž se, nikakov Cъrni Arapin,
ne et, kafpe, Delibaša Marko,
ne et, kafpe, aйdut Debel Novak,
men me vikat Sekula detence,
na prezime Sokolovo dete,
devet godin na carя raboteh.
Drъž se edin Cъrna Arapino,
da te vidam, щo юnašstvo imaš!
I Arapin podade dervedže
i provikna Cъrna Arapina:
- Aй da vidam, Sekula Detence!
Я si fatih šest dobri юnaka,
edna alka oщ' za tebe imam,
bog ke dait i tebe ke fatam;
kak' mal dever nevesta щo vodit,
taka i ti šest kralя ke vodiš.
Provikna se Sekula Detence:
- Aй da vidam, Cъrna Arapino,
da te vidam, щo юnašstvo imaš,
nemoй gledaй oti я sum dete!
Slušaй, cъrna bedo, da ti kažam,
da izpadniš na юnački megdan,
da vidam čiя maйka sin rodila,
čiя sestra brata si dъržala,
da vidime čiя maйka ke plačit!
Ti ostavi šest kralя vъrzani,
ostavi gi na pъtot da stoяt,
ta izpadni na юnački megdan!
I arapin nema щo da čini,
pa izpadna na юnački megdan,
pa izpadna Sekula Detence.
Saka dete s bozdugan da mahne,
sak' Arapin s bozdugan da mahne.
Provika se Sekula Detence:
- Mnog' arabski bozdugane sum яl,
neka яdam oщe eden tvoi!
Pa zastana Sekula na nišan,
Cъrn Arapin fati da mi meri,
ne merit on ni gore, ni dolu,
toku mere na konskoto čelo.
Kog' Arapin hvъrli bozdugana,
Sekulov kon vo časo si legna,
on si legna na zelena treva,
pa bozdugan pomina nad glava,
na glava ot Sekula Detence.
Pa si stana Sekula Detence,
on ne merit na konskoto čelo,
pravo merit na konskite gъrdi.
Kog' Sekula hvъrli bozdugana,
arapski kon legna na kolena
i bozdugan udri Arapina,
go udira megю dvete oči,
s' iztъrkalя ot konьo na zemя,
padn' Arapin, Sekula napadna,
pa izvade sabя ot nožnica,
ta preseče Arapskata glava,
pa я klade vo konskiot zobnik,
я zakači na konskoto sedlo,
pa izvikna Sekula Detence,
pa izvika na šest dobri kralя:
- Moi vuйkovci i moi čičovci,
яz pogubih Cъrna Arapina!
A щo beše Sekula Detence,
lel' potъrgna sablя ot nožnica
i preseče šest arapski alki,
ta izpuщi šest dobri юnaci.
Progovorя Sekula Detence:
- Moi vuйkovci i moi čičovci!
Vie oйdete na široko Skopьe,
na manastir sveti Dimitriя,
tamo mene vie la čekate;
яz ke odam vo grada Stambola
vo Stambola do Sultan Murata,
da go pitam dali dade izan,
da šetaяt po našata zemя
da šetaяt Cъrnine Arapi.
Ako Sultan taka dade izan,
ke otklюčam sabя ot nožnica
i negova glava ke otrežam;
vie mene čekaйte na Skopьe.
I otide Sekula Detence,
on otide vo Stambola grada,
vo Stambola do Sultan Murata;
se pokloni na Sultan Murata,
mu celiva rъka i koleno,
mu govore Sekula Detence:
- Čestit, caro, ot sega do veka!
Щo e taя mъka ot arapi,
щo šetaet po našata zemя!
Da mi klavat kralevi vo sindžir!
Otgovore carot Sultan Murat:
- Moi sinko, Sekula Detence!
Donesi mi edn' arapska glava,
ke ti davam petnaest tovara
drobno hazno se žъlti florini.
Koga doču Sekula Detence,
ot divani dolu on se svali,
ot konski zobnik glava izkara,
я iztъrkalя pred Sultan Murata -
trigodišna treska mi go trese,
i vele na Sekula Detence:
- Slušaй mene, Sokolovo dete!
Arapite vo tvoя rъka set,
mъrtvi sakam ti da mi gi nosiš,
nemoй živi, da gi bog ubie!
Pa mu dade petnaest tovara
drobno hazno se čisti florini!
Pravo tegle Sekula Detence
pravo tegle na široko Skopьe,
na manastir sveti Dimitriя,
nemu deset tovari priloži,
pet tovari za ladna meana,
pa si naйde šest dobri юnaci.
- Pomoži bog, šest dobri юnaka!
- Dal bog dobro, Sekula Detence!
- Aйte, moi vuйkovci, čičovci,
da sedneme na ladna meana!
Ka sednaha sedum dobri kralя,
ka sednaha na ladna meana,
яdat, piяt tri nedeli vreme,
pa izpile pet tovara hazno.
Pa im reče Sekula Detence:
- Dal' čuete, vie šest юnaka,
dal' čuete: ot tuva natatki
kъd' vidite Cъrna Arapina,
nemuйte nego ne zadevaйte,
p' edno pile aber mi puщeйte,
яz znam kako arapin se derit,
kak se derit arapskata koža.
Tova čudo mi stori Sekula
da se slave, da se prikažuva.
Ostanala pesma da se peit,
da slušaяt site naši brakя;
ot nas pesma, a ot boga zdrave.
Amin, bože, za mnogo godini!
