Izveštaj komande XV korpusa o četnicima od 19. novembra 1943.
IZVEŠTAJ KOMANDE 15. BRDSKOG ARMIJSKOG KORPU-SA OD 19. NOVEMBRA 1943. ŠTABU 2. OKLOPNE ARMIJE O SARADNjI ČETNIKA SA NEMAČKIM TRUPAMA U DALMACIJI I ZAPADNOJ BOSNI1
Snimak dokumenta (pisanog na mašini) u Arhivu Vojnoistorijskog instituta, Nacionalni arhiv Vašington (NAV) T-314, rolna (r.) 566, snimak (s.) 342-343.
Poverljivo
Komanda XV (Brd.) A.K.
Odelj. Ic br 1006/43 str. pov.
H. Q. 19. 11. 1943. 2 izvoda
Veza:
1. Načelnik štaba 2. oklopne a. Ic/AO 656/43 str. pov. od 25. 10. 1943.
2. Razgovor pukovnika Pfaferota sa majorom Sauerbruhom
Predmet: Saradnja sa četnicima
NAČELNIKU ŠTABA 2. OKLOPNE ARMIJE
U vezi gornjeg javljamo:
a) Borbeno sadejstvo sa četničkim grupama duž glavne saobraćajnice Bihać — Gračac — Knin — Drniš — Šibenik sastoji se u tome što su četnici okupljeni u posebnim uporištima uz oslonac na nemačke trupe. Četničke vođe primaju naloge i uputstva o vršenju zadataka obezbeđenja i izviđanja od zapovednika nemačkih uporišta.
Obezbeđenje najvažnijih pogona na Krki takođe je pojačano od strane četnika. Na prostoru istočno i severoistočno od Vrlike nalaze se četnički odredi vojvode Đujića koji, prema uputstvima divizije, obezbeđuju divizijsko područje prema istoku.
Sem toga, specijalne četničke grupe upućuju se prema našim direktivama u komunističku pozadinu.
Područje Banje Luke obezbeđuju četnici vojvode Drenovića prema jugozapadu i jugu.
Pismeni sporazumi nisu ni u jednom slučaju sklopljeni.
b) Preimućstva ove saradnje su na sledećim područjima:
Dobijanje obaveštenja o komunistima.
Pomoć trupama u svojstvu vodiča i jačanje sopstvenog obezbeđenja.
Sem toga, navedene četničke grupacije su se u periodu dužem od godinu dana dobrom većinom iskazale i u napadu i u odbrani u osloncu na nemačke trupe. Tako je 114. lovačka divizija mogla, zahvaljujući razumnom tretiranju četničkog pitanja, da prodre do obale, jer su četnici odmah izrazili spremnost da se upuste u zajedničku borbu protiv komunista.
S obzirom na privrednu situaciju Hrvatske ne bi, takođe, trebalo umanjiti značaj činjenice da četnici pružaju dalekosežnu pomoć našim nabavkama stoke i održavanju stočnih sajmova.
U slučaju raskida odnosa treba računati s tim da će četnici u potpunosti biti izručeni samovolji Hrvata i uticaju komunista.
S tim bi bilo povezano dalje radikalizovanje pravoslavnih elemenata. Područja koja oni naseljavaju zahvatio bi ustanak. Tome bi neminovno usledilo dalje srozavanje ionako slabih privrednih snaga, što bi još više išlo naruku ustaničkom pokretu.
Dokaz za to su srednjobosanske grupacije koje naše trupe, usled nedostatka snaga, ne mogu dovoljno da nadziru i za sebe da vežu. One sve više podležu uticaju Mihailovićevog pokreta ili komunista, sve više divljaju i pretvaraju se ili u pljačkaške bande ili paktiraju sa komunistima.
c) Četničke vođe sa kojima se odvijala saradnja:
Vojvoda Rokvić. Energični vođa koji bez prekida i ustezanja sarađuje sa nemačkim trupama. Izjašnjava se za Nemačku i u slučaju neprijateljskog iskrcavanja stoji sigurno na našoj strani.
Vojvoda Đujić. Ljotićev pristalica. D.M. vrši stalni pritisak da bi ga pridobio za sebe. Prisluškivanjem je više puta dokazano da je Đujić slao lažne izveštaje D. M. kako bi se izvukao ispod njegovog uticaja. Od strane divizije Đujić se, uz namerno preterivanje, prikazuje kao naročito aktivni borac protiv komunizma u saradnji sa nemačkim Vermahtom.
Vojvoda Drenović. Uspravna ličnost, nepomirljiv protivnik komunista (komunistički zločini nad njegovom suprugom odveli su je u smrt), smatra sebe zaštitnikom svojih pravoslavnih sunarodnjaka. Više od godine dana sarađuje otvoreno sa nemačkim Vermahtom. Pokušaj D. M. da utiče na njega dosad je bez uspeha.
Čitav niz drugih četničkih vođa na području južno od Bihaća, neumoljivi su protivnici komunizma i dobri vojnici. Svi su se istakli u saradnji sa našim trupama, a kao svoj zadatak označavaju zaštitu pravoslavnog stanovništva od uništenja.