Goračićki epitafi: predsednici seoske opštine

Goračićki epitafi: predsednici seoske opštine i primiritelnog suda prepisi su epitafa sa nadgrobnih spomenika u dragačevskom selu Goračići. Zapisi predstavljaju dragocena mikro-istorijska svedočanstva koja svedoče o žiteljima ovog sela tokom 19. i prve polovine 20. veka, osvetljavajući brojne društvene i životne okolnosti.

Nakon donošenja „Turskog ustava” 1838. godine u Srbiji je, pored ostalog, otpočelo i obrazovanje primiritelnih sudova - opštinskih i okružnih. Sa radom su počeli u prvoj polovini naredne godine. Sastojali su se od predsedatelja i dvojice kmetova (članova - pomoćnika). Prvobitno, u njihovoj nadležnosti bilo je rešavanje sporova i izricanje kazni (do tri dana zatvora ili 10 batina). Kasnije im je nadležnost proširivana. Predsednici primiritelnih sudova bili su ujedno i predsednici opština. O tim sudovima, odnosno o opštinskim upravama malo se piše (...) tim pre ako se zna da su za predsedatelje primiritelnih sudova, potom predsednike opštinskih sudova i opština birani časni, uvaženi i ugledni ljudi. Postoji jedan izvor podataka koje hroničari ne koriste previše, a koji čuvaju imena i takvih ljudi. Reč je o epitafima na nadgrobnim spomenicima i krajputašima.^[a]

Epitafi:

Ovde počiva rab boži

PETAR Joksimović

žitelj sela Goračića

koji je ratovao sa Karađorđem

u prvom ustanku 1804 g.

i u svima ratovima učestvovao

sve do 1813. g.

kada je Srbija od Turaka propala

i on je iz šanca na Deligradu

nablizu Aleksinca

iz šanca iskočijo

i kroz turski lanac probijo

te se opet spasijo pa je 1815 g.

sa Milošem Obrenovićem

i ostalim vojvodama na Čačku

turke nadbili i uz put terajući

mlogo turaka do Belice potukao

i dosta oružija od turaka

zadobijao koje i danas stoji.

Bio je opštinski pretsednik 20 god.

i svuda je prvu reč vodijo

poživijo 85 god

(...)

Sjeničića groblje^[b]

Ovde tiho počiva

blaženoupokoeni rab boži

Radisav G. Ružičić

žitel gorački

presednik cele opštine g[oračke]

koi časno poživi

od svoeg rođenja 50 g.

a prestavise 2-g novembra 1860 g.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Ružičića groblje

Ovde počiva [telo]

blaženoupokoenog raba božieg

MILIVOJA P. Ružičića

presedatel obštine g[oračke]

poži. 50 g.

umre 26 f. u 1861 g.

Bog da mu dušu oprosti.

(...)

Ružičića groblje

O premili srbski rode

priđi bliže i reci

Bog da prosti

blaženoupokoenog

raba božieg

MILOSAVA A. Zimonjića

bivši žitelj

i presedatelj

primiritelnog suda

opštine goračke

koji poživi 51 g.

i prestavi se

u blaž[enu] vječnost

5 deke. 1862 g.

(...)

Zimonjića groblje

O ljubezni slatki rode

pročitajte podpis ovde

koi pokazue

blaženoupokoenog raba božieg

krabrog Srbina

EVREMA Carevića

žitela goračkog

presedatela cele

opštine goračke

koie od svoeg rođena

42 g. živio

a od Hrista (...) 1867. (...) maja

blaženost sa večnostiu promenio.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Sjeničića groblje

Ovde počiva rab boži

MILAN Zimonja

bivši presednik suda

opštine goračke

i dvadesnik narodne vojske

I klase

koga Turci raniše

20 juna 1876 g.

na Vodicama

i umre od rana svojig

(...)

Zimonjića groblje

Ovde tiko počiva rab božji

NIKOLA Drašković

bivši predsednik

opštine goračke

a koji poživi 32 godine

prestavi se u večnost

26-og aprila 1879 godine.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Petkovića groblje

Ovde u ovom mračnom grobu

počivaju zemljni ostatci

VLADIMIRA Davidovića

uvaženog građanina

i bivšeg predsednika

opštine goračke

koi časno poživi 58 god.

i prestavi se u večnost

1894 god. 4 aprila.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Jakovljevića groblje

U ovom mračnom grobu

počivaju zemni ostatci

dična Srba

JOSIPA Stojanovića

biv. presednika opš. Goračke

za vreme radikalne stranke

i ratoborac 1876 i 7 i 8 god.

Koji poživi 60. g.

i umre 19 novembra 1901 god.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Čergovište

U ovom mračnom grobu

saranjeno je telo dičnog Srba

Živka M. Zimonjića

poštovanog građanina ovog sela

i bivši presednik dugogodišnji

ovog sela Goračića

koi časno poživi 48 god.

a prestavi se u večnost

27 juna 1903 god.

Poznato je da ćemo umreti

a sa sobom ništa ne odneti

no skrštene na grudima ruke.

Zato braćo da se pokajemo

posle smrti pokajanja nema.

(...)

Zimonjića groblje

Evo groba neizbežna dvora

đe se odmara telo od umora

dična Srba

RADOSAVA Jakovljevića

poštovanog građanina

i biv. Dugogodišnjeg

presednika suda

opštine goračke

i velikoradni žitelj

s poštovanjem i poverenjem

sa svojim sugrađanima

veliku imovinu zaradio

koi od svojeg rođenja

časno poživi 86 god.

a prestavi se u večnost

21 septembra 1905 god.

na žalost svoje rodbine

i cele okoline.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Jakovljevića groblje

U ovom mračnom grobu

počivaju zemni ostatci

PETRA Radosavčevića

biv. predsednika suda op. Goračke

i vojnik ratnog vremena 1876 i 7 i 8 g.

koi čestno poživi 70 god.

i prestavi se u večnost 2 jula 1907 g.

Bog da mu dušu prosti

(...)

Čergovište

Ovde e saranjen

PETAR Ružičić

poštovani građanin

i bivši presednik opštine goračke

živi 61 g.

umro 11 novembra 1913 god.

Bog da mu dušu oprosti

(...)

Ružičića groblje

Ovaj spomenik pokazuje

velikoga ekonoma

a poštenog domaćina

MILIĆA A. Davidovića

narodnog prvaka

i bivšeg dugogodišnjeg

presednika opštine goračke

koji časno poživi 60 god.

a umro 27 januara 1915 g.

Telo pokojnikovo

leži ovde u grobnom mraku

a spomenik ovaj mu mali

da otvori svetlos zraku

Neka telo mirno spava

pokojnika svetlo delo uvečava.

(...)

Čergovište

Evo groba neizbežna dvora

gde se odmara telo od umora

dična Srba

VIĆENTIJA Petkovića

poštovanog građanina

i bivši presednik

ovog sela Goračića

koi časno poživi 70 g.

a prestavi se u večnost

6 aprila 1931 god.

Bog da mu dušu prosti.

(...)

Petkovića groblje

JAKOVLjEVIĆ TIOSAV

iz Goračića

borac narodne slobode iz 1893. g.

dugogodišnji predsednik ošptine

i član Okružne skušptine.

A prestavi se 10 juna 1935 godine

u 73 godini starosti.

(...)

Bog da ga prosti.

(...)

Jorovića groblje

MILUTIN Raković

iz Goračića

jes mrtav ali mu delo živi

sa kojim sa kojim se naš narod divi

narednik ratnik od 1912-1918 god.

junak na proboju solunskom frontu u 1918 god.

Boreći se protiv Bugara i Nemaca

sa svojom jurišnom četom probijo front.

Za ovu delo odlikovan je Karađorđevom zvezdom

i drugim odlikovanjima.

Biv[ši] predsednik opštine

pož[ivi] 56 god.

a umro 17-VII-1947. g.

(...)

Ružičića groblje

Ovde počiva

VITOMIR Petković

iz Goračića

kapetan 1-ve klase

nosilac Albanske spomenice

solunac po želji naroda 1918 g.

postavljen za predsednika opštine

u Goračićima

dobar građanin i dugogodišnji lovac

umro 21-1-1948 g. u 74 g. života.

(...)

Petkovića groblje

Napomene

1. Navod preuzet iz „Raskovnika”.
2. Spomenik podignut 1911. godine.

Izvori

• Marinković Radovan M, „Spomenici predsednicima opštine Goračići - Dragačevo”, Časopis za književnost i kulturu „Raskovnik”, godina XIX, broj 73-74, jesen-zima 1993.
• Marinković Radovan M; Zoran Marinković, Momčilo Stevanović, „Kameni pamćenici Goračića”, Biblioteka opštine Lučani - Guča, Guča, 2017.